Posts

Ήδη ήθη

Image
Ήθη σημαίνει τόπος. Κάθε τόπος δεν είναι μια ψυχρή γεωγραφία. Ένας τόπος βάσει των συνθηκών του και των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν, επηρεάζει (και μακροπρόθεσμα ίσως και να μοιάζει, πως καθορίζει) τον τρόπο συμπεριφοράς, των συναισθημάτων, τα όνειρα και τις φαντασίες των ανθρώπων.     Τόπος είναι ο απωλεσθείς παράδεισος που φέρουμε στη μνήμη μας και τη φαντασίωσή μας (Εδέμ κατά την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, σώμα μητέρας κατά την ψυχαναλυτική προσέγγιση, αλησμόνητη πατρίδα στις αφηγήσεις των ξεριζωμένων, μια Αρκαδία, μια κατάσταση πρωταρχική ανεμελιάς κι ελευθερίας). Τόπος είναι η ουτοπία που φέρουμε στα όνειρα και τη φαντασίωσή μας (κι ίσως τούτη η ουτοπία να μοιάζει σαν μια επιστροφή σ' ένα Κήπο ολάνθιστο σε ιδανικές συνθήκες, να θυμίζει λίγο Αρκαδία και Εδέμ ή μήτρα -πλήρης διατροφικών παροχών και συνθηκών θερμοκρασίας και γενικού περιβάλλοντος- ή τελοσπάντων μια ιδανική κατάσταση που πρέπει να κατακτηθεί με κόπο και αγώνα).     Ήθη, λοιπόν, ο απωλεσθείς παράδεισος και η ουτοπ

Περί νιτσεϊκού αφορισμού

Image
Αν κοιτάξεις για πολλή ώρα την άβυσσο, στο τέλος και η άβυσσος θα κοιτάξει εσένα. (Νίτσε) Πλέον αυτός είναι ο ορισμός -κατ' εμέ- για κάθε ανθρώπινη σχέση. Δυο πράγματα με κατατρύχουν τις μέρες που περνούν, που κάπως ίσως χρειαζόταν να τεθούν σε ένα επίπεδο λεκτικό και γλωσσικό, να τα δω έξω από μένα και να τους δώσω χώρο, μια και του έξω-κόσμου ο έξω κόσμος είμαι γω.     Σε έναν κόσμο και εποχή και στιγμή και συγκυρία που ο άνθρωπος ολοένα αναγνωρίζεται ως κομμάτι ενός συστήματος (ενός πλέγματος σχέσεων κι αλληλεπιδράσεων και συμπεριφορών), ένας οποιοσδήποτε θεραπευτής άραγε δε συντηρεί το τελικό -ή κεντρικό, ανάλογα πώς το βλέπεις- παθογενές και παθολογικό σύστημα, που είναι η "Κοινωνία", με το να επικεντρωνόμαστε διαρκώς πάνω στον πόνο και το τραύμα ενός ατόμου ή μιας οικογένειας ή μιας σχέσης; Τι γίνεται με την μήτρα που παράγει διαρκώς μοτίβα συγκεκριμένων "παθολογικών" συμπεριφορών και συναισθημάτων (π.χ. έντονο στρες λόγω πολιτικο-οικονομικού συστήματος) κ

Μια κλεφτή ματιά στον κόσμο

Image
©Monet Στο ζουμί: η ματιά μας στον κόσμο και η εικόνα του δεν είναι μόνο μια εγκεφαλική λειτουργία σε ένα νευρικό ερέθισμα και μήνυμα. Ή μπορεί να είναι. Το βασικότερο που θα ήθελα να εκφράσω, όμως, είναι πως το να παιδευτούμε μες στην τέχνη δεν έχει να κάνει με τη μύηση σε ένα κίνημα, στην απλή επίσκεψη σ' ένα μουσείο, στη συζήτηση για υψηλές αξίες κλπ. Όπως σ' έναν πίνακα του Monet (φερ' ειπείν) ένας κήπος αποτυπώθηκε με έναν συγκεκριμένο τρόπο ή όπως η διαχείριση ενός υλικού αντιστοιχίστηκε σε μια ψυχο-συναισθηματική κατάσταση του δημιουργού (βλ. Pollock), έτσι όλοι μας μεταβολίζουμε τον κόσμο για να τον κατανοήσουμε και για να υπάρξουμε εντός του και να υπάρξει κι αυτός εντός μας ή κι οι δυο μας εντός του χάους μας και του χάους του. Τέχνη δεν είναι ένα αποκρυσταλλωμένο, απανθρωποποιημένο αντικείμενο, αλλά μια διεργασία. Ίσως να είναι μια άλλη λέξη για την Ανάσα, είναι σίγουρα μια βασικά Ανάγκη όπως η Δίψα κι η Πείνα. Συνήθως ό,τι αποσπάται κι αυτονομ

Γκροτέσκο σώμα || ένα σώμα θεατρικό

Image
©Picasso Η αρχή του γκροτέσκου βρίσκεται στο σημείο που η υπερβολή φτάνει σε φανταστικές διαστάσεις. Ο Scheegans επισημαίνει τον γκροτέσκο χαρακτήρα που έχει ο μετασχηματισμός του ανθρώπινου στοιχείου σε ζωώδες -ο συνδυασμός ανθρώπινων και ζωωδών χαρακτηριστικών είναι μία από τις παλαιότερες γκροτέσκες φόρμες. Απ' όλα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου προσώπου, η μύτη και το στόμα παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο στην γκροτέσκα απεικόνιση του σώματος. Το κεφάλι, τα αυτιά και η μύτη προσλαμβάνουν επίσης γκροτέσκο χαρακτήρα όταν παίρνουν μορφή ζωώδη ή άψυχων αντικειμένων. Τα μάτια δεν συμμετέχουν τόσο έντονα, καθώς το γκροτέσκο αναζητά αυτό που προεξέχει από το σώμα, όσα τείνουν να υπερβούν τα όρια του σώματος, να μην είναι σώμα ή να προσεγγίσουν σημεία του κόσμου έτοιμα να σωματοποιηθούν, να γίνουν σώμα. Το γκροτέσκο σώμα είναι ένα σώμα εν τω γίνεσθαι, ένα ονολοκλήρωτο σώμα, μη πλήρες, οικοδομείται και οικοδομεί διαρκώς ένα άλλο σώμα. Τα έντερα κι ο φαλλός υπόκεινται σε μεγαλοπ

Αποκρίσεις

Image
©Dali Η ερώτηση δεν δηλώνει άγνοια. Δεν είναι ένας αφορισμός που απαραίτητα ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Είναι μία δήλωση, η οποία σαφώς και ανοίγει έναν διάλογο. Απλώς αντί να ρωτάμε κάθε φορά τα κλασικά και ηλίθια τυπικά "Τι κάνεις;", ε, απλώς σημειώσαμε κάτι... Η ερώτηση, λοιπόν, καθορίζει και εμπεριέχει την απάντηση. Όταν ρωτάμε κάτι, ήδη έχουμε στρέψει την προσοχή σε ένα συγκεκριμένο σημείο στον ορίζοντα των απαντήσεων, ίσως ασυνείδητα, καθώς και με τον τρόπο που ρωτάμε, έχουμε ήδη δηλώσει τι θέλουμε να λάβουμε ως απάντηση. Δεν είμαστε πάντοτε έτοιμοι ν' ακούσουμε αυτό που ερωτάται. Ούτε βέβαια να ρωτήσουμε αυτό που πρέπει. Ακούμε αυτό που μπορούμε ν' ακούσουμε, που είμαστε έτοιμοι, που θέλουμε ν' ακούσουμε. Κι απαντάμε βάσει αυτού του οποίου μπορούμε να απαντήσουμε, αυτό που ακούμε, αυτό που αναγνωρίζουμε ως στόχο της ερώτησης. Μια ερώτηση δεν είναι φράση της στιγμής: είναι ανάλογες στιγμές και φράσεις του παρελθόντος, ερωτήσεις που θέσαμε

Ο ων

Image
©Magritte Εδώ ο not reproduced human matter ως άνθρωπος μπροστά σε μιαν επιλογή. Μια ομάδα για να συνυπάρξει, για να αποτελέσει ομάδα -ώστε τα μέλη ως ανεξάρτητα και μεμονωμένα άτομα με δικές τους καταβολές και ενστάσεις για την πραγματικότητα να μην αποτελέσουν ένα απλό άθροισμα, αλλά κάτι παραπάνω, καθώς θα αποτελούν ομάδα- αποφασίζει τι θα θυμάται και τι θα ξεχνάει. Κι είναι οι λήθες ακόμη πιο κεντρικό σημείο στην ομοιογένεια και την ταυτότητα μιας ομάδας από ό,τι οι μνήμες. Η Μνήμη έχει αλήθειες και λήθες, μια που τα συζητάς και μια που σωπαίνεις, μια που επιλέγεις τι είσαι και μια που αποφασίζεις τι δεν είσαι. Στο αχανές πεδίο των μνημών, λοιπόν, η αθωότητα επέρχεται με τη συνενοχή. Κι όταν ξυπνάς από ένα βαθύ ύπνο (που ήταν μεγαλύτερος από ύπνο και μικρότερος από θάνατο, αλλά όσο να 'ναι δε θα τον έλεγες βαθύ θάνατο) και τα βλέπεις όλα αλλαγμένα αρχίζεις να τραγουδάς, όπως από έναν σκοτεινό διάδρομο που μπορεί και να 'χει φαντάσματα. Σε μια ομάδα η αθωότητα είν

Πάταξε τη μοίρα

Image
©Magritte Εδώ το δέντρο του στον ρόλο του "Δέντρου της Γνώσης του Καλού και του Κακού στο κέντρο του Κήπου της Εδέμ" Πάντοτε πιστεύω πως η μεγαλύτερή μας ξενέρα είναι, όχι που δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στον Κήπο της Εδέμ, αλλά που δε θα μπορέσουμε να κάνουμε εμείς το προπατορικό αμάρτημα. Που η πρώτη φορά είναι και συγχωρητέα συνήθως. Που η πρώτη φορά ίσως είναι και μια ρηξικέλευθη τομή στο πράττειν εντός του κόσμου. Δηλαδή, ο πρώτος αμαρτωλός είναι και καινοτόμος, τόσο που είναι περισσότερο καινοτόμος από ό,τι αμαρτωλός. Αν βγούμε από το μικρόκοσμο των πολύ προσωπικών χαρακτηριστικών, που θεωρητικά κι εντελώς απλουστευτικά και διαθλαστικά, αποτελούν τις αιτίες της κάθε μας συμπεριφοράς και κοιτάξουμε λίγο το πλαίσιο, τη στιγμή, το χωρικό, χρονικό και υλικό παρόν του καθενός μας, τότε θα δούμε πως όλοι μας απαιτείται να επιτελέσουμε έναν ρόλο: όπως ο Ιούδας, όπως ο Εφιάλτης, όπως μικρές και μεγάλες φιγούρες της ανθρώπινης ιστορίας, μικρής και προσωπικής του καθενός